Teoria wagi chronionej

Teoria wagi chronionej co to takiego? Czy chodzi o wagę idealną pasująca do kulturowego ideału piękna czy może o coś całkowicie innego. Czy nadwaga może być uważana przez twoje ciało jako zdrowa i pożądana?

Jak wiadomo, ceni się zawsze to, czego brak.

Kiedy brakowało jedzenia ceniliśmy większe ciała. Były one oznaką dobrostanu i zdrowia. Innymi słowy – grubszy człowiek był szczęściarzem bo miał co jeść. Było nawet tak, że nie chciano ubezpieczać szczupłych ludzi i wymyślano cudowne specyfiki pomagające w utyciu. Dzisiaj, kiedy marnujemy niemalże tyle samo jedzenia co zjadamy, podoba nam się coś innego. Ciało szczupłe, umięśnione, z taką ilością tkanki tłuszczowej, że cała gospodarka hormonalna szaleje. Jedzenie przestało być cenne. Człowiek który zjada z apetytem jest słaby i powinien się wstydzić.

Popatrz jak świat się zmienia. Nie tak dawno pełne ciało było oznaką statusu. Dzisiaj jest całkowicie odwrotnie. Społeczeństwem rządzi mit, że ciało jest plastyczne i można je dowoli modyfikować. Tutaj dodać, tam ująć. I faktycznie można, do pewnego stopnia. Jeśli zapędzimy się za daleko będziemy się zmagać z poważnymi konsekwencjami. Ale jak to bywa z nowinkami (bo odchudzanie jest stosunkowo młodym trendem) nikt nie zastanawia się, czy naprawdę są bezpieczne.

Wróćmy do mitu społecznego, mówiącego że możemy sobie wybrać jakie ciało, a dokładniej jaką wagę chcemy mieć.

Są dwie opinie na temat właściwej dla człowieka wagi.

Podejście tradycyjne

Podejście to zakłada, że prawidłowa waga obliczana jest na podstawie wzoru opracowanego przez matematyka. Do jej określenia wykorzystuje się wzór BMI (body mass index). By go obliczyć dzieli się wzrost człowieka podniesiony do kwadratu przez jego wagę, BMI = masa ciała (kg) : wzrost (m)². Waga prawidłowa mieści się pomiędzy BMI 18,5-24,99. Według tej teorii wagą można dowoli manipulować za pomocą silnej woli, diet i ćwiczeń. Człowiek może chudnąć i utyć tak dużo, i z taką szybkością jak uzna za stosowne, bez zagrożenia dla zdrowia. Wystarczy zastosować odpowiedni deficyt lub nadwyżkę energetyczną (zależnie od celu).

Jest to najpopularniejsze podejście, przez lata promowane i mające zastosowanie w szeroko rozumianej promocji zdrowia i świecie fitness. Powszechnie akceptowane i uważane do niedawna za jedyne słuszne podejście.

Istnieje jednak pewien problem. Matematyczna wersja idealnej wagi nie bierze pod uwagę wielu istotnych kwestii, m. in.  płci, pochodzenia etnicznego, środowiska, sytuacji socjoekonomicznej, historii wahania wagi, genów i zmian biologicznych będących rezultatem poprzednich diet. Według niej mamy pełną kontrolę nad tym ile ważymy. Możemy sobie wybrać wagę i jeśli tylko się postaramy to uda się nam i będzie to dla nas korzystne. O ile zmieścimy się w normie. Wszystko co jest powyżej i poniżej normy nie jest zdrowe.

Podejście oparte o teorię zakresu wagi chronionej

To podejście zakłada, że prawidłowa waga jest sprawą indywidualną. Każdy człowiek ma predyspozycje do utrzymania pewnej wagi, którą można manipulować o kilka kilogramów w ramach tak zwanego chronionego zakresu. Każda próba wyjścia poza ten zakres chroniony wyzwala mechanizmy obronne, które mają za wszelką cenę przywrócić utraconą równowagę. Długie utrzymywanie wagi poniżej prywatnej normy prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych (m.in. bezpłodność, wczesna osteoporoza, degeneracja mózgu, problemy z sercem).

Ciało posiada wewnętrzny miernik, który reaguje na zmiany tkanki tłuszczowej w organizmie. Jesteśmy biologicznie uwarunkowani do posiadania pewnego zakresu wagi przy którym ciało pracuje najlepiej. Można go podwyższyć w wyniku diet odchudzających lub z powodu stanów fizjologicznych. Niestety zakres zwykle się nie obniża. W wyniku diet odchudzających ciało zaczyna akceptować wyższą wagę jako lepszą dla niego, bezpieczniejszą, chroniącą ciało przed śmiercią głodową.

Według tego podejścia nie mamy pełnej kontroli nad tym ile ważymy. Możemy wagą manipulować w bardzo wąskim zakresie. Waga chroniona może znajdować się poniżej oficjalnie uznanej normy lub być bardzo wysoka, zaczynając od nadwagi aż po otyłość. Na wagę wpływa wiele czynników, m.in. geny, środowisko, mikrobiota w jelitach, stres, tradycje, historia rodziny, stygmatyzacja i piętnowanie wagi. Trzeba pamiętać, że normy są opracowywane biorąc pod uwagę statystyki a nie indywidualne predyspozycje człowieka. Wagi nie można sobie wybrać (między innymi dlatego 95% diet odchudzających kończy się porażką).

Jaki jest zakres wagi chronionej u ciebie? Nie ma na to wzoru, nie da się tego obliczyć. Idealną dla siebie wagę można uzyskać stosując uważne jedzenie intuicyjne i naturalną aktywność fizyczną. Jeżeli utrzymujesz wagę dzięki restrykcjom i silnej woli najprawdopodobniej nie jest to waga odpowiednia dla ciebie.